مشق عشق 110 درس هایی از تکامل، معرفت، خودسازی
بسم ا… الرحمن الرحیم
توصیه بر گفتار و رفتار صحیح صرف نظر از دین و آئین انسان ها، خط مشی است برای رسیدن به سوی انسانیت اما متأسفانه انسان ها زمانی متنبه می شوند و عاقلانه تصمیم می گیرند که مرتکب خطا و اشتباه شده باشند.
مطابق با فرمایش پیامبران الهی خصوصاً پیامبران اولوالعزم، اساس آفرینش عشق و محبت بوده است، خداوند بر یکایک مخلوقات خود عاشق بوده و این درست همانند هنرمند و صاحب اثریست که همه آثار خود را دوست دارد و برای آن ارزش قائل است. خداوند هرگز انسان ها را خلق نکرده است تا به آنان خشم و غضب کند و آنان را در عذاب و گرفتاری قرار دهد. قبل از خلقت انسان ها، همه نعمات آفریده شد تا انسان با بهره وری از آنها زندگی بهتری داشته باشد و این خود نماد و نشانی بر عشق خالق به مخلوق است. در بسیاری مواقع تنبیهات الهی در جهت رشد انسان ها و هوشیاری آنان در مقابل دشمنی شیطان صورت می پذیرد. خداوند صراحتاً در قرآن فرموده که شیطان دشمن آشکار انسان هاست؛ شیطان خود، فرصت اغوا و فریب انسان ها را از خداوند طلب کرد و خداوند نیز در پاسخ سال ها عبادات او، این فرصت را در اختیارش قرار داد.
گفتیم اکثر انسان ها زمانی هوشیارانه عمل می کنند که به شکست و ناکامی رسیده باشند و از قدرت فکر و اندیشه خود قبل از انجام عمل یا سخنی بهره نبرده باشند. وقتی تصمیمات افراد به دور از فکر، شور و مشورت و آگاهی یافتن از توانمندی ها و علایق فردی باشد، چیزی جز شکست به همراه نخواهد داشت. زندگی ائمه (س)، فرامین و کلام الهی بر مسئله ی مشورت بسیار تأکید کرده اند.
در مباحث گذشته اشاره کردیم که انسان ها جایز به قیاس خود با دیگری نیستند؛ چرا که ظرفیت و توانمندی هر فرد با فرد دیگری متفاوت است. این که خداوند در قرآن می فرماید از هر کس به اندازه وسع او تکلیف می خواهم، دلیل روشنی بر متفاوت بودن انسانهاست. هرگز ظاهر زندگی خود را با دیگران مقایسه نکنیم که خدای علیم و دانا به خوبی از پایان زندگی انسان ها آگاه است. وقتی با همه قصورات خود، ادعای بندگی می کنیم و با اندک عبادت و رعایت فرامین الهی خود را در مقیاس با فردی قرار می دهیم که نه تنها به عبادت خداوند نمی پردازد بلکه ربا خواری می کند و از حرام، ثروت انبوهی جمع می کند، در حقیقت در مشیت الهی دخالت می کنیم. به یاد داشته باشیم صرف عبادت روزی هیچ انسانی تأمین نمی شود. خداوند بارها بر سعی و تلاش انسان ها در رسیدن به رزقی طیب و طاهر تأکید فرموده است. عبادت زمینه خیر و برکت را در رزق فراهم می کند.
آیات و نشانه های الهی در لحظه لحظه ی زندگی ما هویداست. بیماری نمونه ای از این نشانه هاست که انسان بیشتر قدر سلامتی را بداند و متوجه نعمت سلامتی باشد و در عین حال رحمت الهی را لمس کند؛ چرا که در ازای رنج و بیماری، خداوند بر خطا و لغزش فرد قلم عفو خواهد کشید. بیماری، رنج و دردها بخشی از تقدیر انسانهاست.
داستان رابطه ی بسیاری از ما با خدا همانند داستان رابطه ی ما با برخی از افراد است که در برابر محبت و کمک ما نه تنها قدردان و سپاس گزار نیستند؛ بلکه شاکی و پرتوقع نیز هستند، مسلماً هر یک از ما پس از مواجه شدن با چنین عکس العملی دست از کمک می کشیم و برای همیشه و یا لااقل مدتی صبر می کنیم تا اظهار ندامت فرد را ببینیم. متأسفانه افراد زیادی در مورد مسائل دنیوی حاضرند تا غرور و عزت نفس خود را در مقابل افرادی که جایگاه انسانی چندانی ندارند، بشکنند اما به راحتی حاضر نمی شوند سر تعظیم در مقابل پروردگار خویش پایین بیاورند و غرور خود را بشکنند.
بدانیم راز رسیدن به درجات عالی انسانی، شکستن غرور و خودداری از تکبر است. رسم عرفای گذشته در پذیرفتن شاگران، عبور از آزمون تواضع داشتن و شکستن غرور و خود بزرگ بینی بوده است. غرور همسایه ی دیوار به دیوار شیطان است و اسباب اغلب بدبختی ها و عقب گردهای انسانی می باشد. صبر از نشانه های بارز شکستن خود است.
دقت داشته باشیم خضوع و خشوع داشتن و در پیشگاه الهی و برای رضای او خود را شکستن، از عهده هر کسی بر نمی آید. اسیر غرور نشدن، کینه و نفرت ورزی را نیز از انسان دور می کند و کمک می کند تا انسان در برابر وحدانیت الهی سر تعظیم فرود بیاورد. بارها گفتیم که تعظیم و تکریم مختص خداوند بلندمرتبه است؛ چنان چه تعظیم و تکریم ما برای ائمه (س) با نیت الهی نباشد و فقط به نیت تعظیم برای شخص صورت گیرد مکروه و در برخی مواقع مردود خواهد بود.
کسی که شکستن خود در مقابل خالق را یادگرفته باشد، بی شک به وادی صبر نزدیک شده است و کسی که وارد بر وادی صبر می شود به سرعت تسلیم خشم و عصبانیت نخواهد شد و نهایتاً در دام شیطان اسیر نمی شود. هوشیاری، بیداری و خودکنترلی نتیجه شیرین برای کسی است که صبوری آموخته و تحت تأثیر شرایط نامساعد عملی انجام نداده است.
الگوی ما مولایی است که عمروعاص ملعون و حیله گر را براساس خشم و غضب درونی خود به هلاکت نرساندند و به خویش فرصت دادند تا خشم الهی را هدفِ به هلاکت رساندن دشمن خدا قرار دهد. مولا امیر المومنین (ع) در وادی صبر صاحب والاترین جایگاه هستند، از این رو است که هرگز دشمن قادر نبوده است تا ایشان را وادار کند تا براساس خشم درونی عکس العملی انجام دهد.
ما نیز سال ها مدعی عشق و مریدی بر این بزرگ مرد هستیم. باید بسنجیم که در مسائل جزئی و کلی زندگی و در کنش ها و واکنش های رفتاری چه قدر صبور هستیم؟ باید بسنجیم که آیا به قدری صبور شدیم که موضوعی که در گذشته باعث رنجش و ناراحتی ما بوده امروز نه تنها باعث ناراحتی ما نیست بلکه موجب شده تصمیمات درست تر و منطقی تری اتخاذ کنیم؟ در مسیر رهرویی قبل از هر چیز باید معلم خود باشیم و خود را به درستی ارزیابی کنیم. علت روشن و واضح بسیاری از کدورت، ناراحتی و خشونت ها و در وهله ی بالاتر جرم و جنایت ها کم صبری یا عدم صبر است.
تمرین و تلاشمان را در شکستن خود در مقابل خدا قرار بدهیم و به خواندن چند رکعت نماز یومیه بسنده نکنیم. خضوع و خشوع اصلی را هم چون امام سجاد (ع) داشتند که در مقابل پروردگارشان بسیار سجده می کردند. جهت بهبود بندگی خود مدتی قبل از خواب اعمال روزانه ی خود را بسنجیم و به عملکردمان امتیاز مثبت و منفی دهیم تا متوجه پیشرفت و یا پس رفت های خود باشیم. برای مثبت ها خود را تشویق کنیم و برای منفی ها به تحقیق و بررسی و ریشه یابی بپردازیم. دقت کنیم در ارزیابی و محک زدن خود، خود فریبی نکینم و با خود صادق باشیم. کافیست مدتی به سنجش اعمال و عملکردهایمان ادامه دهیم و علت یابی کنیم، خواهیم دید که تا حدی متوجه جایگاهمان نزد خداوند می شویم. اگر جایگاهمان مثبت باشد، می توانیم درخواست و حوائج خود را با دلی مطمئن تر بیان کنیم و اگر منفی باشد دست به دعا، توبه و استغفار بلند کنیم و از عمل و گفتار منفی بیشتر خودداری کنیم.
ثمره محاسبه ی اعمال اینست که فرد کنترل نفس خود را در دست می گیرد بنابراین کمتر دچار اشتباهاتی میشود که ندامت، پشیمانی و شکست به بار می آورد. زندگی با همه مقدرات نهفته اش برای اینست که انسان ها بتوانند به اصل خویش رجعت کنند اما در این بین کسانی هستند که مغلوب مقدرات می شوند و برای رسیدن به اصلشان توانایی لازم را کسب نمی کنند. قدر جایگاه رهرویی خود را بدانیم که برداشتن هر گامی در این مسیر ده ها بازگشت و توجه از سوی معشوق را به دنبال دارد. والسلام…