مشق عشق 110 درس هایی از تکامل، معرفت، خودسازی
بسم ا… الرحمن الرحیم
بی شک در طی زندگی هر انسانی کمبودها و یا عقده هایی وجود داشته که در بزرگسالی او را دچار نفرت، کینه و خصایص بدِ اخلاقی کرده است، در این موارد شناخت ریشه مشکل و بهبود بخشیدن به آن از طریق جایگزینی بهترین نوع درمان می باشد. تصور کنید؛ فردی را که در کودکی به سبب شرایط بد اقتصادی از لباس کهنه یا لباس فرد دیگری برای فرار رسیدن سال جدید نه تنها بیزاری خویش را التیام بخشد بلکه شادی و امید را علاوه بر دل کودک بر دل خود نیز بنشاند. نیکی، احسان و بخشش سنت رسول خدا (ص) و خانم حضرت زهراست که برای تمامی بشریت قابل اجراست و عموم انسان ها قادر به دریافت و هم چنین توزیع آن به یکدیگر هستند. در نیکی کردن اولویت همواره با هم خانواده ها وخویشاوندان است.
از جمله دلایل توصیه بر صله رحم کردن ها، آگاهی یافتن از وضعیت و شرایط یکدیگر و همین احسان ها و یاری رسانی هاست اما در ارائه هر کمک لازم است قدری بر اخلاقیات، حساسیت های فرد مورد نظر آشنایی داشته باشیم تا کمک ما به گونه ای نباشد که شخصیت فرد خدشه دار شود. راه کمک کردن به کودکان نیز بسیار مهم است با شیوه و روشی درست و زیبا صورت گیرد تا موجب شادی کودک گردد و نه موجب تحقیر او. یاری رسانی به دیگران نباید با این تصور انجام شود که یا باید بهترین را تهیه کرد و یا اگر نمی توانیم اصلاً کمکی نکنیم. اجر معنوی هر کمک به وسع و توانی است که ما داریم و از آن استفاده می کنیم و به یاری دیگری می پردازیم. به طور مثال ممکن است توان انسانی تنها تهیه یک وسیله یا پوشاک ارزان قیمت باشد. او می تواند با تهیه و اهدای آن به فرد مورد نظرش موجبات خشنودی خود، خدای خود و فرد نیازمند را فراهم کند. ارزش معنوی گذشت و بخشش های ما را کمیت ها تعیین نمی کنند. گذشتن از چه چیز در چه شرایط است که به بخشش های ما هر چند کوچک بها و ارزش می دهند اما در این میان بهترین، زیرکانه ترین و معنوی ترین بخشش و کمک، کمکی است که در جلب رضای الهی صورت گیرد و از تعیین حد و حدودها و ما به ازاء ها دور باشد.
ایمان و باور قوی به خدا و آل خدا و اعتماد داشتن به حضرت حق در هر اموری نه تنها موفقیت را شامل حال انسان می کند بلکه ایستادگی و مقاومت انسان را تقویت می کند و آستانه صبر انسان را بالا می برد و به این ترتیب از انسان فردی استوار و با اعتماد به نفس پدید می آورد. ایام، ایام فرصت دهی دوباره خدا به بندگان است. ایام ولادت و شادی و بندگی و بخشش است. آغاز ماه مبارک رجب، آغاز عشق ورزی و دلدادگی است. عشقی که در آن نباید صرفاً به دل و خواسته های دل رجوع کرد، عشقی که در آن باید گذاشت و گذشت که از خودگذشتن برترین و والاترین این گذشت و عاشقی است. از خود گذشتن اوج مهر و مهربانی و محبت و اوج فرمانبرداری است. مگر می شود خداوند اوج مهر را ببیند و خدایی خود را برای آن بنده عرضه نکند.
ان شاء الله خداوند ما را یاری کند تا در لحظه جاری کردن یا مقلب القلوب، انقلاب درونی خود را حس کرده و برای بندگی کامل تر و بهتر مهیا و آماده باشیم. بدانیم نیکی و احسان های ما متأثر از حول حالنایی است که در آغاز سال از اعماق وجود از خداوند خواستیم و امسال نیز از خداوند بخواهیم تا حالی نیک تر و احوالی شادتر به ما عنایت کند تا مشکلی نتواند ما را متزلزل کند و تلاش ها و عملکردهای ما را از بین ببرد.
گاهی ما گذشت هایی می کنیم که در ظاهر گذشت چندانی به حساب نمی آید اما در گذر زمان تأثیر فراوانی از آن خواهیم گرفت. خلوت داشتن چه در بُعد معنوی و چه در بُعد مادی (انتخاب تنهایی) و تفکر کردن و کسب آرامش از نیازهای هر انسانی است. در مباحث گذشته از خانه دل و رسیدگی و سرزدن به آن صحبت کردیم. یکی از بهترین خلوتگاه ها همین خانه دلی بود که با تلاش و توجه قصد ساخت آن را داشتیم. چرا که در آن علاوه بر انس گیری با خداوند، کسب آرامش، فرصتی در جهت تربیت و تزکیه نفس داشتیم. می دانیم که حضرت جبرئیل (س) پیام آور وحی از سوی خداوند به پیامبران بودند. چنین دریافت هایی هم اکنون نیز می تواند در حالات معنویی که در خلوت گزینی انسان ها شکل می گیرد، صورت پذیرد. زمان و منشأ خلوت کردن ها در هر انسانی می تواند آغازی هم چون یک دل تنگی و گرفتگی دل باشد.
مرور در زندگی پیامبران نیز نشان می دهد، هر یک از این بزرگواران خلوتگاه هایی را برای بیان و ابراز صحبت ها و درد و دل ها با خداوند داشته اند. در زندگی امامان ما، گاهی امامان خلوتگاه ها را از دل سختی و مشقت ها خارج می کردند و به عنوان نعمتی مورد بهره وری قرار می دادند. می دانیم ظلم و جور ستمگران و جلوگیری از اشاعه روشنگری توسط امامان سبب شد تا برخی حاکمان زمان این بزرگواران را در حصر و حبس قرار دهند. آقا امام موسی کاظم (ع) و آقا امام حسن عسکری (ع) که به مراتب دوران بیشتری را در زندان های دوران گذراندند، از زندان به عنوان فرصت و نعمتی در جهت خلوت با خدا، نیایش و معاشقه با او بهره می جستند. دوران زندانی شدن حضرت یوسف نیز به نوعی فرصت یابی برای بندگی و درس گرفتن از نادانسته ها بود که بهترین و پرثمرترین آن، اتکا و یاری جستن از خدا و پناه نبردن و امید نبستن به مدد و یاری خلق خدا بود. خلوت گزیدن تنها مختص پیامبران و امامان نبوده است. در دستور خداوند برای فرزند دار شدن زکریا نیز توصیه به روزه و خلوت گزینی با معبود کرده بود . در واقع خلوت کردن با خود و خدای خود نوعی هنر و توانایی است و این تنها خود انسان است که می توند از این خلوت در جهت رشد و ترقی و یا افزایش سختی و گرفتاری استفاده کند. متأسفانه هستند افرادی که خلوت کردن های آنها، برایشان تنها بازگویی و یادآوری تلخی ها و سختی ها و حق کشی های که در حق او روا شده باشد و به این طریق تنها فکرهای منفی خود را افزون کرده اند و به خود تخریبی دست زده اند. تخریب کردن فکر که به سبب خودآزاری برای انسان ایجاد می شود آرامش را از انسان سلب می کند به همین سبب لازم است در خلوت کردن ها از امامان و معصومین (س) الگو بگیریم.
تمامی پیشرفت ها و اوج گیری های معنوی انسان ها مرهون خلوت گزیدن های صحیح آنان و توجه به خودشناسی شان است که مقدمه ای بر خداشناسی است. هرگز در زمینه های فکری متلاطم، خشمگین و در شلوغی ها و گرفتاری ها راه صحیحی به دست نیامده است. همیشه این آرامش است که خط مشی درست را برای انسان ترسیم می کند. صبر دامنه وسیعی دارد و تنها مربوط به صبوری کردن در مصائب نیست. صبر در خشم و افزایش توان تحمل و ثابت نگه داشتن قدرت فکری از شاخه های صبر است. قطعاً فردی که توانایی کنترل خشم و افزایش تحمل و تفکر را داراست در بدست آوردن و شکوفا کردن توانمندی های خود نیز قادر و تواناست. داشتن سر پناه و یا به عبارتی دیگر تهیه مسکن از نیازهای اساسی جانداران بوده و هست. داشتن تنهایی لازم است اما در تنهایی غرق شدن عامل ایجاد افسرگی و تخریب وجودی است. ما تنها می شویم تا به خودسازی و خود شکوفایی راه بیابیم نه اینکه با تنهایی راه انزوا و دوری از اجتماع و اطرافیان را در پیش بگیریم. در تلاش هاست که اختراعات و ابداعات بشری ظهور پیدا کرده است. سعی کنیم با دید مثبت و وسعت دید به مسائل نگاه کنیم. بالاترین دیدگاه مثبت کسب رضای الهی و در جهت خشنودی خداوند گام برداشتن است.
برای هر ظهور یافتنی و یا بالقوه های که در نهان و افکار و اندیشه های ماست نیازمند مکان یا خلوتگاهی هستیم . نویسنده ای که انبوه کلمات در ذهن او حرکت می کند نیازمند مکان و زمانی برای نوشتن ذهنیت و اندیشه های خویش است که این مسئله در مورد تمامی انسان ها نیز قابل تعمیم است. داشتن یا فراهم کردن مکانی برای خلوت کردن نه تنها به رشد فکری و شخصیتی انسان کمک می کند بلکه بهانه ی نتوانستن ها را از او می گیرد. ما باید امکان خلوت گزینی با خود را برای سنجش خود و ایمان، عملکرد و تلاش خود فراهم کنیم تا در خلوت کردن ها به نتیجه مطلوب برسیم. در بحث خودشناسی گفتیم که لازمه دیگرشناسی و در مرتبه ای بالاتر خداشناسی نیازمند شناخت حاصل کردن از خویشتن خویش است. ما خداوند را دوست داریم و دوست داریم بنده خوب خدا باشیم اما این به تنهایی کافی نیست. برای خوب بودن باید فرامین الهی را شناخت و تابع فرامین بود. فکر و اندیشه خوب داشتن نیز برای موفقیت کافی نیست. برای موفقیت نیاز به بستر و زمینه ای برای ابراز و بالفعل کردن افکار است. بهانه رایج کسانی که نماز نمی خواندند و معتقدند دوست داشتن خداوند در دل به تنهایی کافی است مصادیقی برای موارد ذکر شده است . ا… الصمد: خداوند بی نیاز مطلق است و هرگز به ما و نماز ما نیازی ندارد. اما در هر رکوع و سجود ما رازها نهفته است و درس ها برای بهتر زیستن انسان ها.
آیات و اذکاری که انسان در نماز به زبان می آورد ابعاد گسترده ای از انسان سازی را دارد. به گونه ای که علم روانشناسی امروزه نیز به این موضوع رسیده که انسان ها برای رشد خویش نیازمند جملات تاکیدی هستند و تأثیر شگرف همین جملات انسان را به تحمل و صبری بیشتر و نهادینه کردن قدردانی و قدرشناسی در اعمال و افکارش سوق می دهد و باز خورد خوبی ها و نیکی ها به سوی ما برخواهد گشت. توجه داشته باشیم قدردانی صرفاً تشکر و سپاسگزاری از دیگران نیست بلکه در مرتبه ای بالاتر قدردانی می تواند از خود و تلاش های خود ما باشد. فکر و اندیشه خوب داشتن صرف نظر از خوب و بد بودن دیگری در واقع همان تأکید پیامبر (ص) برای رستگاری ماست.
وقتی عبادتی هم چون نماز این چنین فواید و ثمراتی را برای ما به ارمغان می آورد و مسئولیت پذیری را در ما زنده و پویا می کند این عین نامهربانی است که از ادای آن اجتناب کنیم. در نماز که نوعی خلوتگه خاص و ویژه ای است مکان ما محراب ما است. همیشه خلوت داشتن منحصر به عبادات نبوده و نیست. هر چند بارها گفتیم و شنیدیم که بهترین عبادات خدمت به خلق است اما برای خدمت به خلق باید ابتدا خوب بودن ، صبور بودن، عاشق بودن و پرهیز از نهی ها را سرلوحه امور خود کرد. مدیریت خود را برعهده گرفتن پس از تاکیدهایی که گفته شد ما را مهیای خدمت به خلق می کند. خدمتی که بیش از آن به خودسازی رسیدیم و حصاری امن را برای خود فراهم کردیم. در ایامی که در آستانه رسیدن به سال نو و آغاز ماه خجسته رجب هستیم فرصت خوبی برای کسب نمرات خوب از خود و بهره گیری از تجربیات و حس رضایتمندی از خود را داریم. در خلوت گزیدن ها باید یاد بگیریم افکار و اندیشه های خوب را پرورش دهیم و در تنهایی خوب باشیم تا این خوبی در اعمال ما نیز خود را نشان دهد. والسلام….