مشق عشق 110 درس هایی از تکامل، معرفت، خودسازی
بسم ا… الرحمن الرحیم
واقعیت است که هر انسان و هر جانداری نیازمند معاش و تغذیه است تا بتواند خود را حفظ کند و کارایی لازم را داشته باشد. این که بزرگان دین ما از جمله آقا امیرالمؤمنین (ع) می فرمایند بدون معاش نمی توان دین داشت، نشانی روشن بر اهمیت معاش دارد. وقتی بدن در زمانی نیازمند تغذیه می شود، بی شک با اندکی نان و یا در حالتی بهتر با غذایی مناسب تر نیاز خود را رفع می کند. اما گاهی بحث فراتر از گرسنگی و سیری غذایی است و آن زمانی است که افراد اسیر حرص و طمع شده و در ازای هر دستاورد و دریافتی همچنان سیری ناپذیرند. متأسفانه هستند افرادی که حتی اگر نیازی به وعده غذایی نداشته باشند، در صددند تا صرف نظر از احتیاج دیگری، مقدار بیشتری به دست آورند؛ چرا که چشم و دلشان سیر نشده و مایلند تا علیرغم نیازشان میزان بیشتری کسب کنند.
ماه مبارک رمضان، زمان طلایی و فرصت بی نظیر خدا برای گذر از صفات ناپسند حرص و طمع و چیره شدن بر نفس آدمی است، نفسی که تمایل فراوان بر خودخواهی و حرص ورزی دارد. منظور از روزه داری صرفاً تحمل گرسنگی و تشنگی در یک وعده و سپس خوردن و آشامیدن بی حد در وعده های دیگر نیست. روزه داری در حقیقت بالا بردن تحمل انسان، توانایی در بر هم زدن عادات و در وهله ای بالاتر مهار نفس است.
در احکام و دستورات الهی روزه، عده ای هستند که بنا بر شرایطشان قادر به روزه داری نیستند، چنین افرادی نباید خود را از دایره روزه داران، برکات و ثمرات ضیافت خدا، جدا ببینند؛ چرا که روزه داری هرگز محدود به نخوردن و نیاشامیدن از سحر تا افطار نیست. اگر بدانیم معنی واقعی روزه داری چیزی جز تمرین بندگی، اعمال، رفتار و نیات خود را رنگ و بوی خدایی دادن نیست هرگز از این که در شرایط روزه داران قرار نگرفتیم و از روزه معاف شدیم ناراحت و ناامید نمی شویم. باید هدف را شناخت و بدین وسیله عمل یا رفتاری نیک را جایگزین روزه هایی کرد که نمی توان گرفت.
مبادا باشیم از دسته کسانی که روزه می گیرند اما غیبت می کنند، نماز نمی خوانند اما بد رفتاری و بد زبانی می کنند. برخی افراد که قادر به روزه داری نیستند به قدری در جایگزین کردنشان موفق عمل می کنند که از بسیاری روزه داران پیش تر هستند. با اندکی منطق می توان دریافت که امر به روزه تنها منع از خوردن و آشامیدن نیست، اگر نه هر انسانی که در سلولی حبس شود و غذا و آبی برای خوردن در اختیارش قرار نگیرد، بالاجبار گرسنگی و تشنگی را تحمل کرده و یا به نوعی روزه خواهد بود.
روزه واقعی سعادت و توفیقی است عظیم که نعمات فراوانی را به همراه دارد. همه ی ما که مدعی عشق مولا هستیم باید روزه دار واقعی باشیم، به گونه ای که بند بند اعضاء و جوارحمان در روزه و رعایت قوانین الهی باشد. بدانیم اگر روزه گرفتیم و دل شکستیم فقط زحمتی اضافه را بر بدن خود تحمیل کردیم. یک انسان روزه دار هرگز نمی تواند بد باشد و دل بشکند و حقی را ناحق کند.
مهم ترین هدف اجرایی در فریضه روزه شناخت از نفس و کنترل نفس براساس برنامه درونی هر فرد است. اجر یک روز روزه حقیقی معادل اجر سالیان سال روزه ایست که فقط نخوردن و نیاشامیدن در آن رعایت شده است. فرصت اندکی تا ماه میهمانی خدا باقیست، خوب است تا از این فرصت در جهت شناخت از درون و سفر به آن استفاده کرد و نقاط ضعف و قوت خود را شناسایی کرده و سپس برنامه ریزی کنیم. باید میزان اثر مثبت ها را در روند زندگی سنجید و پیامد منفی ها را بررسی کرد و از هر افراط و تفریطی جلوگیری کرد و تعادل را حاکم بر اعمال و رفتار کرد.
شیعه و رهرو مولا نباید اجازه رخنه ی غرور به وجودش را حتی برای لحظه ای دهد. برخی تصور می کنند با آمدن ماه مبارک رمضان نه تنها یک روز بلکه سی روز پی در پی می توانند دهان بر هر خوردن و آشامیدنی ببندند و غافل از این که افراط در این زمینه نیز آسیب بر بدن وارد می کند و حتی خلق و خوی او را تحت تأثیر قرار می دهد. فراموش نکنیم هر آسیبی که بر بدنمان به عنوان امانت الهی وارد می کنیم، تبعاتی عظیم را به دنبال خواهد داشت و ثواب و اجر روزه ما را محو خواهد کرد.
گاهی نیز باید شناخت از خود را متمرکز تغییراتی کرد که در حین روزه خواهیم داشت. مثلاً برخی از افراد در حین روزه عصبانی می شوند و تا وفق دادن خود با شرایط نیازمند قدری گذر زمان هستند، بنابراین بهتر است تا مساعد شدن شرایط، از روبرو شدن زیاد با این افراد خودداری کنند تا روزه ی آنان تحت تأثیر عصبانیت و ابراز خشم قرار نگیرد و دل شکستن و کدورتی به جا نماند.
وقتی از انسان به عنوان اشرف مخلوقات یاد می کنیم باید بدانیم حفظ حرمت تک تک انسان ها بر ما واجب و لازم است. می شود از فرصت باقی مانده بهره جست و اگر ضعفی این چنینی بر ماست آن را با تمرین و تلاش رفع کرد. بی شک خداوند بر نیت و تلاش ما ناظر و خود یاری دهنده ما در رفع ضعف هایمان است.
گفتیم بالاترین هدف روزه کنترل و مهار نفس است، پس نمی شود نام روزه دار بر خود گذاشت در حالی که نفس را رها کرده باشیم، چنین روزه ای جز زحمتِ بی ثمر نیست. موقع روزه داری از خداوند بخواهیم که ما را از اجحاف و افراط و تفریط در امان دارد و به ما توانایی دهد که هر چیزی را که نباید نبینیم و نشنویم.
لازم است بدانیم که برای فرد غیبت کننده و تهمت زننده مشوق و مروجی بهتر از یک شنونده نیست. اگر شنونده ای نباشد تا غیبت و تهمت ها را بشنود، فرد غیبت کننده جز آسیب به خود نمی تواند دیگران را مورد آسیب و گناه قرار دهد. چنانچه هر یک از ما زمان غیبتِ غیبت کننده در نهایت ادب مکان مورد نظر را ترک کنیم، غیبت کننده نیز متوجه عمل ناپسند خود خواهد شد و چه بسا به ترک عمل خود بپردازد.
باید زبان و فکر فرد روزه دار نیز روزه باشد و به پرهیز از نبایدها بپردازد. سبک و سیاق روزه داری ما در رهرویی می تواند روزه داری را رقم بزند که در آن دیگران نیز تحت تأثیر تغییرات مثبت ما، تغییر کنند و به سوی روزه داری واقعی هدایت شوند. روزه می تواند عادات بدی هم چون وسواس و خشم را در افراد شناسایی کند و سپس بهبود بخشد.
روزه داری برنامه ریزی خدا در جهت نظام مند شدن تغذیه روحی و جسمی انسان هاست و به افراد می آموزد که چگونه در چارچوب های اخلاقی و رفتاری گام بردارند. هیچ یک از فرامین خدا در جهت رنج و عذاب بنده نازل نشده است. یک ماه فرمان به روزه در ماه رمضان نیز از این قاعده مستثنی نیست. خداوند فرمان داده تا بنده به واسطه ی عمل به آن ها به نامحدود و بیکرانه های معنوی و توانگری های انسانی ورود یابد.
روزه بهترین زمان برای بازیابی دستگاه گوارش انسان است که علاوه بر رعایت خوردن و آشامیدن رعایت اعمال و رفتار است که مستقیماً بر گوارش انسان اثرگذار است. ماه رمضان بهترین فرصت برای کسانی است که می خواهند عادات سخت خود را تغییر دهند، هم چنین بهترین زمان برای رسیدن به وزن ایده آل و مناسب برای افراد و بهترین فرصت برای ترمیم و رشد سلول های جدید پوستی و تنفس سلولی است.
روزه تمرین صبر، اعتماد به نفس، سازندگی و تقویت اراده است. روزه داری را قبل از آمدن ماه مهمانی خدا آغاز کنیم و به ممارست بر خوی و خصلت و عادات بپردازیم تا در سفره حضرت یار لایق بهترین پذیرایی از معبود باشیم.
والسلام…