ظرفیت سازی

بسم ا… الرحمن الرحیم

در مباحث پیش از خودشناسی، سفر به درون، آماده سازی، بالا بردن ضریب اعتماد به نفس، توانمندی انسان و آفرینش سخاوتمندانه  كامل خداوند نسبت به انسان گفتیم. از این كه خداوند عادل است و وعده ی خدا حق است. از این كه انسان به دست خویش، دست به تخریب خویش می زند و از اصلش دور می شود. گفتیم چطور در مقابل آسیب های جسمی، درونی، روحی و روانی مقاومت كنیم و توانایی های خویش را شكوفا كنیم و چطور توانمندی و قدرت باور و ایمانمان را روز به روز اضافه كنیم و بدین ترتیب آماده ی رسیدن به كمال و قرب الهی شویم.

ظرفیت سازی از جمله مسائل تكمیل كننده ی برای مباحث گذشته و یاری كننده ی ما برای دوری از تزلزل و اشتباه و لغزش است. با توجه به اصل پیشگیری مقدم بر درمان ، ظرفیت سازی بهترین مسئله پیشگیرانه برای جلوگیری از وقوع اتفاقات و اشتباهات است . هریك از ما برای اینكه در گردباد و طوفان های برخاسته از لغزش ها از بین نرویم و داشته هایمان را بر باد ندهیم و برای این كه در امتحانات الهی موفقیت حاصل كنیم و در كاروان آقا امیرالمومنین (ع) جایگاه بدست بیاوریم و به جایگاهمان عینیت ببخشیم باید ظرفیت سازی كنیم .

چنانچه هریك از ما در صورت داشتن شناخت و كسب تجربه و اعتماد به نفس ، ظرفیت سازی را در درونمان نهادینه نكنیم ، امكان اشتباه ، لغزش و از دست دادن اندوخته ها برایمان مهیا می شود .ریشه ی بسیاری از ضربه هایی كه انسان می بیند و یا اشتباهاتی كه دچار آن می شود و گناهانی كه ناخواسته مرتكب می شود ، این است كه فرد ظرفیت سازی و تثبیت این ظرفیت را در درونش انجام نداده است .

همیشه در به كارگیری ظرفیتمان باید یك درجه پایین تر از ظرفیت وجودیمان را در نظر بگیریم . وسیله های نقلیه متفاوت و میزان ظرفیت موجود در هر یك از این وسیله ها و گاهی رعایت نكردن این ظرفیت ها و متحمل شدن آسیب های جدی همگی نشانی روشن از عدم شناخت و عدم رعایت ظرفیت هایی است كه در درون ما وجود دارد.

مرور بر زندگی انسان های نخبه و دانشمندان نیز ثابت كننده ی این موضوع است كه : دانش ، اختراع و اكتشاف آن ها برگرفته از یك اتفاق و یا حادثه ای بوده كه در طبیعت رخ داده است .اگر انسان امروزی قادر است تا پرواز كند و در مدت زمانی كوتاه از دیاری راهی دیاری دیگر شود ، همگی برگرفته از الگوگیری هایی است كه انسان از پرواز پرندگان داشته است .اوج گیری ها و فرود آمدن ها و تبادل و تعادل هوا در تمامی سطوح بدن پرندگان برای پرواز ظرفیت هایی خاص را می طلبد و این خود نمونه ای كامل برای ظرفیت سازی در انسان پدید می آید .

ظرفیت یا به تعبیر دیگر جنبه، مهم ترین عامل برای ورود به دوستی و بذله گویی هایی است كه در این دوستی ها به كار گرفته می شود. شناخت نداشتن از میزان ظرفیت درونی و وارد شدن به شوخی های خارج از حد و حدود معین ِ ظرفیت هاست كه دوستی ها را به دشمنی مبدل می كند .

 بسیاری از تصمیمات ما در زندگی بدون در نظر گرفتن میزان شناخت ما از ظرفیت درونمان گرفته می شود، چنین تصمیماتی یا انجام نمی پذیرد و یا در صورت انجام پذیرفتن توانایی حفظ و بهره گیری در جهت افزایش شعور، سلامت ، قدرت ایمان و باور در آن وجود نخواهد داشت. ناآگاهی و یا عدم شناخت از میزان ظرفیت وجودی می تواند انسان را به سمت و سویی ببرد كه تحت تأثیر خواندن یك كتاب و یا تماشای یك فیلم، حتی قتل نفس كند. وارد نكردن داده های ما به پردازشگر مغزمان و مطالعه نكردن خط مشی فكری افراد متفاوت و بهره جستن از قدرت انتخابمان و هماهنگ نكردن نوع روحیات شخصی و فكری ما با آنچه مورد مطالعه و یا مورد نگریستن قرار می دهیم می تواند چنین بارهای منفی و فاجعه باری را به وجود بیاورد .

هر انسانی با توجه به شناختی كه از نوع خواب، طرز خواب، نوع غذا و طرز غذا خوردن، نظافت شخصی، نوع پوشش و … حاصل می كند می تواند برنامه ریزی صورت دهد و ظرفیت سازی كند. ظرفیت درونی ما كه می تواند در شكل های مختلف به صورت ظرفیت رفتاری، ظرفیت ایمانی، ظرفیت تغذیه ای و… نمایان شود باید براساس موقعیت و شرایط هر فرد، در زمان های مشخص شده باز بینی شود. این زمان به طور مثال می تواند هر سه ماه و یا هر شش ماه معین شود.

میزان خواب و بعضاً كاسته شدن از این خواب به سبب پذیرش مسوولیت خارج  از ظرفیت وجودی ماست كه ما را در درون و در اجتماع بیرون دچار چالش و كشمكش می كند. حمل كردن بار سنگین علمی در شب های امتحان و فرصت نداشتن برای خود آزمایی و در پس آن اُفت تحصیلی حاصل شده، نمونه هایی از آسیب هایی است كه گاهی انسان ها به سبب عدم شناخت از میزان ظرفیت درونی برخود تحمیل می كنند.

شناخت از ظرفیت های درونی می تواند هر فعل خواستن را به توانستن تبدیل كند. حفظ كردن آیات الهی خود نمونه ای عملی و بارز بر صرف كردن فعل توانستن بود. تعیین ظرفیت و توانمندی ها باید حقیقی و عملی باشد نه به صورت احساسی، فكری و خیالی. در تمامی زندگی های زناشویی، هر زن و شوهری با توجه به شناخت ظرفیت یكدیگر می توانند سطح توقعات و انتظارات شان را تعیین كنند.

از ظرفیت هایمان بی خبریم و مدام در پی دریافت مسوولیت و متعهد شدن های دیگر هستیم و این در صورتی در حال شكل گیری است كه هر مسوولیت و عهدی، ‌انتظارات و توقعاتی تازه به بار می آورد. اگر در خودشناسی به خودمان رسیدیم و اضافات را از خودمان بیرون كردیم، ‌اگر جایگاه های خودمان را مشخص كردیم و با حرمت و احترام و پی بردن به ارزش ها و توانمندی ها و بهره بردن از نعمات الهی شاكر بودیم، در حقیقت ظرفیت درونیمان را وسعت بخشیده ایم. نعمات الهی را با دید وسیع تر ببینیم و شاكر باشیم، وقتی نعمات را نادیده می گیریم و تنها به ضعف ها بسنده می كنیم در واقع منكر ظرفیت ها می شویم ولی دیدن نعمات الهی با چشم دوستی ، رفاقت و محبت نازیبایی ها را كم رنگ و گاهی محو می كند .

برای قلب و مغزمان نیز باید ظرفیت سازی كنیم. در بسیاری موارد قلبمان را پر از عشق ،‌مهر و دوست داشتن می كنیم و در انتظار بازگشت این عشق و دوست داشتن از فرد مقابل، شروع به ابراز عشق و محبت می كنیم و وقتی چنین انتظاری محقق نمی شود، ‌خودآزاری و سپس به دیگرآزاری دست می زنیم .

حد و حدود دوست داشتن هایمان را معین كنیم و دوستی و احترامی اصلاح شده و با ضریب پایین تر از پیش را در قفسه ی قلبمان جا كنیم و برای رضای الهی به محبت و دوستی بپردازیم تا هیچ گاه در انتظار چشم داشت و ما به ازا، باقی نمانیم. یادمان باشد محبت می كنیم چون می دانیم خداوند مهربان و ارحم راحمین است و برای رضای خدا محبت می كنیم و محبت را به قلب و مغزمان وارد می كنیم تا جایی برای ورود كینه و نفرت باقی نماند. و محبت می كنیم تا سلامت قلب و مغزمان تضمین شود. وقتی محبت می كنیم منتظر ما به ازا نباشیم، وقتی دوست داریم باید بدانیم به خاطر خدا و شكر از خدا است (لم یشكر الخالق) كه محبت می كنیم .

شكر ما انجام درست وظیفه و مسئولیت ماست، كم گذاشتن در مسئولیت و وظایف ما، ترتیب غلط دادن به ظرفیت درونیمان است. برای كسب رضای الهی و ایجاد ظرفیتی وسیعتر، ما باید نسبت به رفتار، گفتار و اعمالمان متعهد باشیم. محبت كردن و متعهد بودن ما و در مقابل، ناسپاسی و قدر ناشناسی دیگران، نباید ما را دچار خود آزاری و به جا نیاوردن حسن خلق و نهایتاً شكستن دل دیگران كند.

یادمان باشد در برخی صفات و اخلاقیات ما به ازا معنی ندارد. خداوند مهربان، رازق و فرصت دهنده است. مهربانی خداوند حتی برای انسان هایی كه كفر می ورزند و بر خداوند اهانت می كنند نیز جاری است، خداوند روزی چنین انسان هایی را نیز به سبب مهربانی خویش قطع نمی كند و فرصت را از چنین انسان هایی دریغ نمی كند.

ظرفیت هایمان را بالا ببریم و قضاوت هایمان را عمیق تر كنیم و بدانیم همان طور كه اسباب و مواردی در اطراف ما هستند كه مخرب محیط زیست و محیط پیرامون ما هستند، افكاری نیز در مغز هر یك از ما وجود دارد كه مخرب درون و ایمان ماست. خصوصیات و اخلاقیاتمان را بشناسیم و در یك درجه پایین تر از درجه حقیقی خود درجه بندی كنیم. به یاد داشته باشیم هیچ گاه ظرفیت ها ثابت نیستند، بازنگری های به موقع، گواه روشنی بر افزایش و یا كاهش ظرفیت ما در مدت زمان مشخص است .

اولین وظیفه همه ی ما، وظیفه ای است كه نسبت به خویش داریم. قسمت و قدر هر بنده ای را خداوند معین و مقدر می كند، هیچ كس قادر به تغییر در قسمت و قدر خویش نیست مگر محبان درگاه الهی كه قادر به شفاعت بر بندگان الهی اند. عاشق باید به جایی برسد كه جان در طبق  اخلاص قرار بدهد و تقدیم معشوق كند. باید در هر عاشقی، عشق به قدری خلوص پیدا كند كه معشوق خود به فكر عاشق باشد.

در سال جدید از خداوند خواستار نو شدن و وسعت بخشیدن ظرفیت تدبیر و تحولمان باشیم. و سال نو را با ذهن و درونی عاری از بدی و بدبینی و بدخواهی، بیماری و ضعف آغاز كنیم و فراموش نكنیم كه بنده ی خدایی قادر و تواناییم و امت پیغمبری صاحب حُسن خلق و رهروی امامی عاشقیم كه پروردگار جهانیان بر چنین مخلوقی عشق می ورزد. والسلام ….