مشق عشق 110 درس هایی از تکامل، معرفت، خودسازی
بسم ا… الرحمن الرحیم
دین اسلام کامل ترین دین و پیامبر ما خاتم الرسل آخرین پیامبر خداست که معجزه ای بزرگ به نام قرآن داشتند؛ قرآنی که بخشی از اعجازش این است که منحصر و محدود به زمان و دوره ای خاص نبوده و نیست. مؤمن با هوش و بنده دانا و فهیم کسی است که بتواند امر الهی را با عصر زندگی خود تطبیق داده و به گونه ای رفتار کند که علاوه بر کسب رضای الهی، زندگی زیبا و رضایت بخشی را داشته باشد.
از جمله آنچه که با تغییر دوران تغییر چشم گیری داشته نوع سفر انسانهاست. بدیهی است در گذشته به دلیل کمبود امکانات و وسیله رفت و آمد بشر هر سفر برای هر فرد زمان بسیاری به طول می انجامید و این در حالی است که امروزه در کمتر از چند ساعت می توان مسافت های طولانی را طی کرد. قطعاً مدیریت زمان یکی از مؤلفه های مؤثر در داشتن سفری خوب و دلپذیر است و در سفرهای گروهی لازم است تا گاهی تعارفات و رودربایستی ها را حذف کنیم و با گفت و گویی منطقی و به دور از تعصب و بدبینی به نظرات یکدیگر توجه کنیم و از آن در جهت بهبود مدیریت زمانی و مکانی در سفر بهره ببریم. قدری با تأمل به صحبت دیگران گوش دادن و با نگاه مثبت برداشت کردن، دوری جستن از خودخواهی و به کاربستن گذشت، صبر و مشورت داشتن تا رسیدن به نتیجه ای مطلوب نه تنها در سفر کمک کننده است بلکه در مسیر زندگی نیز می تواند از پله های ترقی برای زندگی مادی و معنوی ما باشد.
ارزش هر انسان صرف نظر از نوع رفتار و کردار فردی او ارزشی است که خداوند در زمان آفرینش به او عطا کرده و آن جایگاه والای انسانیت است. از این رو است که دین و قرآن هرگز به انسان اجازه بی احترامی و توهین به دیگران و ارزش گذاری انسان ها بر حسب معیارهای ظاهری نداده است. بارها اشاره کردیم جایگاه انسان به قدری والاست که در ادای فریضه زیبای نماز، صف یا صفوفی از فرشتگان در پشت سر فرد به نماز می ایستند تا علاوه بر عبادت پروردگارشان، منزلت حقیقی هر انسان را به او یادآوری کنند. مواجه شدن انسان ها با یکدیگر با این دیدگاه که هر انسانی به دلیل این که آفریده ویژه الهی است و صاحب ارزش نزد پروردگارش می تواند بسیاری از استرس ها و کدورت ها را به آرامش و دوستی بدل کند.
در دین ما انسان باید در مقوله پذیرش هر عقیده، نظر، رفتار یا گفتاری به بررسی و مطالعه بپردازد و به دور از هر اکراه و اجباری مسئله مدنظرش را یا بپذیرد یا آن را رد کند. برای ما که مدعی عاشقی هستیم واجب است تا نگاهی از روی انسانیت بر سایر افراد داشته باشیم و ویژگی های مثبت یا منفی ظاهری را ملاک برقراری ارتباط خود قرار ندهیم. بررسی در فلسفه عظیم حج و اعمال صورت گرفته در آن نیز به روشنی اهمیت یکسان نگریستن به انسان ها و توجه به جایگاه حقیقی و تقوا پیشه کردن او را نشان می دهد.
ریشه بسیاری از نگرانی های انسان ها در حرص ورزی آن ها نسبت به فردا و فرداهاست. اما درک فنا پذیری دنیا و ارزش انسان نزد خداوند براساس تقوای الهی می تواند مانعی بر این حرص و طمع باشد. هر چند این نگاه را نباید به بی برنامگی و بی خیال بودن نسبت به آینده خود تلقی کرد و از هدف گذاری برای زندگی غافل شد بلکه باید شناخت حاصل کرد و براساس آن حرکت و تلاش را آغاز کرد.
درست به همین دلیل گفته شده برکت الهی در حرکت و تلاش انسان ها نهفته است. آغاز رسالت پیامبران و امامان نیز از حرکت قدوم سعی و تلاش های اولیه بوده و سپس منجر به اتفاقات وسیع شده است. در گونه ای دیگر می توان از حرکت به عنوان سفر یا هجرتی برای پختگی انسان تعبیر کرد. تاریخ به روشنی گواه بر زندگی دشوار پیامبر (ص) در شهر مکه بود. جایی که ایشان هواره در حال مراقبت از کینه و ستیز دشمن بودند. بی شک انسان هرگاه مجبور باشد تمام توجه خود را به مراقبت معطوف کند از پیشرفت باز می ماند. به این ترتیب بود که پیامبر (ص) نیز راه سفر پیش گرفتند.
بسیار گفتیم که سفر یا هجرت محدود به سفرهای فیزیکی و طی کردن مسافت از مکانی به مکانی دگر نیست. از بزرگ ترین و مؤثرترین نوع سفر می توان به سفر به درون و کشف درونیات اشاره کرد. در سفر به درون نیز لازم نیست که صرفاً به بررسی نقاط منفی و غم و اندوه درون پرداخت. یافتن شادی ها و راه هایی برای شادتر بودن و حتی بررسی موانع شاد بودن، زندگی بهتری را برای ما به ارمغان می آورد. عدم شادی لذت زندگی را از انسان سلب می کند و انسان علیرغم امکانات، خواسته ها و امیال هم چنان حس ناکامی را تجربه می کند و همین عدم شادی می تواند زمینه وسواس های فکری و رفتاری و عملی را در فرد پرورش دهد.
عبور کردن از مسائل و تصممیم گیری ها نیز به نوعی سفر محسوب می شود. متأسفانه تعلیم آموزه های دینی به ما روشی خود خواهانه و خود محورانه داشته است. اگر نه همه ما باید در روند آموزش ها با چرایی بسیاری مسائل هم چون پاکیزگی، ادای واجبات و … آشنا می شدیم. دستور به نظافت و طهارت هزار و چهارصد سالِ پیش بین اعراب جاهل زمان ابلاغ شد تا بشر راه بهتر زیستن را فرا گیرد و به سوی تکامل حرکت کند. طبیعی است که هر چه امکانات افزون تر باشد، باید رعایت نظافت نیز به همان میزان گسترش یابد. ترویج دین با آگاهی و علم روز و تطببق دستورات و فرامین با شرایط و موقعیت فعلی انسان ها تاثیر بی بدیلی بر آن ها خواهد داشت.
روش انتخابی که ائمه برای دعوت مردم به دین علیرغم همه امکانات الهی داشتند به گونه ای بود که انسان ها بدون هیچ اجبار و با آغوشی باز دین الهی را بپذیرند. اعلام کمک و یاری به آقا امام حسین (ع) در رویارویی با دشمن توسط پادشاه جن های مسلمان و شیعه و عدم پذیرش امام حسین (ع) نمونه ای بارز از امکانات الهی بود که در اختیار معصومین (س) و پیامبران خدا بود. برای ما نیز که خود را شیعه و محب اهل بیت می دانیم نیز کمک های زیادی از سوی فرشتگان و کلام خدا بوده است و بی شک می دانیم که این خطوط قرآن نیستند که به یاری انسان می آیند بلکه فرشتگان و موکلان آیات الهی هستند که به اذن خداوند به یاری ما و بسیاری از انسان ها می روند. در شآن نزول آیات الهی می خوانیم که حامل هر یک از آیات چندین هزار فرشته بودند و چگونه و در چه شرایطی به پیامبر عظیم الشأن ما نازل شده اند و این حاکی از همان فرشتگانی است که به یاری ما می آیند. هر چند ائمه قادر به بهره گیری بیشتری از این فرشتگان نسبت به ما انسان های عادی داشتند اما استفاده نمی کردند تا جهل و عدم درک مرم زمان، سبب ایجاد شبه و انحراف فکری در ذهن مردم نشود. آقا امیرالمومنین (ع) در دوره خلافت سه خلیفه و سکوت و خانه نشینی خود همواره در حال تلاش و کار بودند و به گونه ای که در آن زمان ثروت زیادی بدست آوردند اما این ثروت را با مدیریت و مدبرانه در اختیار نیازمندان قرار می دادند.
بنا به وعده الهی خداوند رازق و روزی دهنده به همه مخلوقات و موجودات است اما از انسان خواسته تا تلاش کند و برکت الهی را در ازای تلاش و زحمت خود دریافت نماید. انسان وقتی با خود دوستی کند و به خدا ایمان آورد از افتادن در دام بسیاری افسردگی و نگرانی ها مصون می ماند. بارها اشاره کردیم در ایمان و عشق ما به ازاء وجود ندارد و اگر کسی چیزی را به خاطر خودش و یا دریافت ما به ازاء بخواهد یا انجام دهد نه تنها ایمان و عشقی در آن وجود ندارد بلکه به نوعی خودخواهی و اهانت به پیشگاه الهی را مرتکب شده است. دوست داشتن آل ا… نیز باید به خاطر خود خدا باشد. ما که آقا امیرالمومنین (ع) را دوست داریم باید به خاطر خدا دوست داشته باشیم تا معنای واقعی عاشق و شیفته را پیدا کنیم. چرا که ایشان بهترین مخلوق و برگزیده ترین بنده پروردگار هستند.
وقتی اهل سفر باشیم و سفرکردن به درون (بررسی مدام دورنیات) را در خود نهادینه کنیم از قدرت تشخیص بالایی برخوردار شده و به موقع متوجه بایدها و نبایدها در اطرافمان خواهیم شد. اهل تفکر و تعمق نبودن می تواند به راحتی انسان ها را هر چند زحمتکش و عاری از طمع باشند در دام توطئه گران و کلاهبرداران قرار دهد و در حالی که اگر فرد زیان دیده از قدرت فکر و اندیشه بهره می برد، بی شک نتایج بهتر و رضایتمندتری از زحمات خود می دید و به راحتی گرفتار نیرنگ دیگران نمی شد. خداوند که داناترین آگاه ترین و بیناترین است از خصوصیات زیبای خود در انسان به ودیعه گذاشته است؛ این ما هستیم که باید وجود بالقوه یمان را بالفعل کنیم و آگاه تر و زیباتر زندگی کنیم.
زمان زیادی از برپایی عاشقی و بندگی در سرزمین وحی نمی گذرد. حج و اعمال پرمفهوم آن در جوار خانه خدا البته حاجی بودن و حاجی شدن صرفاً در آن منطقه نیست که صورت می پذیرد.
-بنده ای که صله رحم هایش را به جا می آورد تا مبادا کسی از دوستان و خویشاوندانش در تهی دستی و فقر و سختی باشد به معنای واقعی کلمه حاجی شده است.
-بنده ای که ضعف هایش را می شناسد و کمر همت می بندد تا یک به یک آن ها را قربانی کند و به سوی قوت، پیشرفت و کمال حرکت کند به معنای واقعی کلمه حاجی شده است.
-بنده ای که در موقعیت ارتکاب به گناه قرار می گیرد اما سنگ برداشته و به شیطان درون و بیرون پرتاب می کند تا شیطان دور شده و رخصت دعوت او به سمت گناه و معصیت را نداشته باشد به معنای واقعی کلمه حاجی شده است.
یادمان باشد امام و مولای ما کسی بود که خوب می دانست چه عمل و نیکی باید در نهان و خفا انجام شود. چه عمل و نیکی در ظاهر انجام شود تا به ترویج دین و دینداری انجامد. سفره افطار و افطاری دادن در عموم حفظ شعائر دین و ترویج و زنده نگه داشتن احکام دین خداست. اما صله رحم کردن نیاز، نیازمندی را با حفظ شأن و شخصیت وی برطرف کردن نیکی در نهان و تریج حقیقت دین خداست. عمل نیک همیشه محدود به مال و بخشش مالی نبوده و نیست. همه ما توانمندی های داریم که با آن ها بتوانیم در کمک به انسان های دیگر مؤثر واقع شویم.
شکر خدای مهربان که با همه گناه و قصور به عنوان شیعه و محب آقا امیرالمومنین (ع) بندگی می کنیم و با یاعلی هایی که به مدد خودِ ایشان بر لب می آوریم از بسیاری گرفتاری و بیراهه ها در امان هستیم. مدعی عشق علی (ع) هستیم و این یعنی نسبت به مسائل دین و امورات آن تا جایی که در توان داریم، مسؤل و مکلفیم و باید بدانیم انرژی و نیرویی که به کمک مادی، فکری و جسمی به انسان های دیگر به کار می بندیم ما را در پیشروی هدف الهی مان بیشتر پیش خواهد برد تا این که همان انرژی و نیرو مطلقاً برای خواندن نمازهای مستحب از شب تا صبح صورت گیرد.
عبادت زمانی شکوفا می شود که حداقل مسئولیت مان در محیط پیرامونمان رابه انجام رسانده باشیم. امروزه فراوان هستند شیطان صفتانی که دوست ندارند حقایق دین توسط افراد بیان شود تا منافع آنان در تیررس خطر و نابودی قرار نگیرد، مراقب باشیم تحت تأثیر چنین افرادی نباشیم و با توکل، توسل و مدد خاص از مولایمان هر آنچه می توانیم در جهت تقویت انسان و انسانیت و زنده نگه داشتن دین خدا بکوشیم. مولا امیرالمومنین (ع) همانگونه که در زندگی خود به کرات نشان دادند، اولویتشان منافع دین بود و هرگز به منافع خود نیاندیشیدند و همواره در زمینه اولویتشان کوشیدند هر چند مردم ناسپاس ماندند و هرگز حق را به جا نیاوردند و قدردان آن مخلوق بی نظیر نبودند.
یکی از وظایف ما به عنوان رهرو به روز کردن طلاعات دینی و رهرویمان است که متأسفانه بسیار غفلت می کنیم. از تفاسیر عمیق آیات قرآن دوریم و از نهج البلاغه هیچ نمی دانیم در حالی که نهج البلاغه ی مولا (ع) خود تفسیری زیبا و روان بر آیات خداست و همه نیازهای انسان را در برگرفته و برای هر نیاز و مسئله ای خط مشی ترسیم کرده است. بدانیم و به دیگران نیز این دانایی را بدهیم که دین ما دین اندوه و غم نیست، دین ما دین عشق، مهر و شادی است. بنده عاشق بنده ای با نشاط و پرطراوت است و از حزن و اندوه به دور است. قدرشناس طریقی که برای عشق ورزی و رسیدن به قرب برگزیدیم، باشیم. بدانیم که مهر مولاست که در رگهایمان جاری است و ما را راهی راه کرده است. والسلام….